(3) Diễn biến lãi suất thị trường từ đầu năm 2008 đến nay, nguyên nhân dẫn đến sự biến động đó.

Bên cạnh việc điều chỉnh giảm lãi suất cho vay, các NHTM NN và NHTM cổ phần điều chỉnh giảm lãi suất huy động bằng VND, với mức giảm khoảng 1-2%/năm; cụ thể là: Mức lãi suất huy động dưới 3 tháng giảm từ 10%/năm xuống 8-9%/năm, kỳ hạn từ 3 đến 12 tháng giảm từ 11%/năm xuống 9-10%/năm, kỳ hạn 12 tháng giảm từ 12%/năm xuống 10-10,5%/năm và trên 12 tháng từ 10%/năm xuống 8-9%/năm.
Phản ứng bước đầu của thị trường tiền tệ và hoạt động NH là khá tích cực đối với các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ của NHNN VN: Ngày 5/12/2008, lãi suất thị trường liên NH qua đêm và kỳ hạn dưới 1 tháng từ 9,5-10,5%/năm, giảm khoảng 1-1,5%/năm so với ngày 4/12/2008; Thị trường tiền tệ tiếp tục dư cung vốn khả dụng, NHNN VN tiếp tục điều hành linh hoạt nghiệp vụ thị trường mở để hỗ trợ cho các NHTM quản trị tốt vốn khả dụng.
Từ trung tuần tháng 2/2009 trở lại đây, các NHTM liên tục tăng mức trả lãi để gọi vốn VND, mức lãi suất huy động VND cao nhất thuộc về Habubank là 8,4%/năm ở kỳ hạn 24 tháng, 8,2%/năm của Ocean Bank. Ghi nhận từ NHNN cho biết, mức tăng phổ biến trong tuần là từ 0,2%-0,5%/năm.
Ngoài ra, cùng với quyết định điều chỉnh tăng trực tiếp ở biểu lãi suất huy động mới, 1 số NH cả quốc doanh và cổ phần cũng vừa hẹn triển khai phát hành các đợt kỳ phiếu VND có lãi suất cao hơn lãi huy động thông thường. Theo báo cáo nhanh của các NHTM, dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất đến ngày 13/3/2009 đã là 144.312 tỷ đồng. So với dư nợ tính đến ngày 6/3/2009, chỉ sau 1 tuần thực hiện, dư nợ cho vay của chương trình này đã tăng 30.604 tỷ đồng (tương đương tăng 26,9%).
Hiện các NH đang gấp rút để giải ngân, DN tranh thủ mượn vốn, do thời hạn để được hưởng bù lãi suất đang trôi qua từng ngày. Và với lượng vốn đã giải ngân trên, nếu giải quyết trọn khoảng 17000 tỷ đồng bù lãi suất, vẫn còn khoảng gần 280.000 tỷ đồng dự tính cho vay trong thời gian tới. Ngoài ra, đến thời điểm này, hầu hết các NHTM đã bắt đầu mở lại hđ cho vay tiêu dùng.
Năm 2009, hầu hết các NHTM đều đã xác định chiến lược đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. Hiện thị trường đã ghi nhận 1 số trường hợp đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng tới 50% trong năm nay. Trong khi đó, khác với hạn mức 30% trong năm 2008, năm 2009 NHNN mới chỉ định hướng dự kiến tăng khoảng 21-23% và chưa có 1 giới hạn cụ thể để khống chế.
Nguyên nhân dẫn đến sự biến động:
Do tình trạng LP năm 2007 lên đến 12,63%, 3 tháng đầu năm 2008 là 9,19% làm tăng nhu cầu tiền.
Theo NHNN, mục đích của việc tăng các mức lãi suất là nhằm tiến tới thiết lập mqh hợp lý giữa các mức lãi suất điều hành của cơ quan này với lãi suất thị trường, nâng cao hiệu quả điều tiết tiền tệ của công cụ lãi suất, phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ về điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2008.
Hiện Luật NHNN VN quy định lãi suất là 1 trong những công cụ điều hành chính sách tiền tệ. Theo đó, cơ quan này công bố và điều chỉnh 1 cách linh hoạt lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn và lãi suất chiết khấu để điều tiết tiền tệ, kiểm soát tổng phương tiện thanh toán phù hợp với mục tiêu LP và tăng trưởng KT hàng năm.
Do công tác dự báo kém dẫn đến tăng trưởng tín dụng năm 2007 là 38,7% làm tăng nhu cầu tiền.
NHTW tiếp tục tăng dự trữ bắt buộc để kiềm chế LP và làm khan hiếm vốn của NHTM.
Ngày 13/2 NHNN ra quyết định buộc các NHTM phải mua 1 lượng tín phiếu trị giá 20.300 tỷ đồng. Nhu cầu tiền mặt ngay lập tức lên tới 40.000 tỷ đồng làm náo loạn các TCTD.
Ngày 25/3, NHNN yêu cầu thu về 52.000 tỷ đồng của ngân sách đang được đem cho các NH quốc doanh vay với lãi suất 3%/năm làm đẩy lãi suất tăng cao do cung tiền giảm.